Mantıksal VE DEĞİL (NAND) Kapısı / Logic NAND Gate

Bugün lojik kapılar arasında sıklıkla karşımıza çıkmakta olan “VE DEĞİL” (NAND) lojik kapısını inceleyeceğiz. NAND kapıları, başka herhangi bir lojik kapı işlevi üretmek için de kullanılabilir. Genel anlamda NAND kapısı, en pratik mantık devrelerinin temelini oluşturur. Bu “VE DEĞİL” kapılarını farklı kombinasyonlarda birbirlerine bağlayarak “VE”, “YA DA”, “DEĞİL” gibi temel kapıları elde etmek mümkündür.
“VE DEĞİL” kapısı yukarıdan da anlaşıldığı gibi önemli bir lojik kapıdır. Bu noktada “VE DEĞİL” kapısının 2 adet girişi mevcuttur. Giriş durumlarına bağlı olarak nasıl sinyal çıkışı alacağımızı vb. konuların hepsini sırasıyla inceleyeceğiz. Bu yazımızda konumuza mantıksal “VE DEĞİL” kapısının aslında hangi kapılardan oluştuğunu öğrenerek başlıyoruz. Aslında bunu anlamak zaten zor değil. İsminden de anlaşıldığı üzere kendisi “VE” ve “DEĞİL” kapılarından oluşmaktadır. Bu noktada bu durumun tam olarak gösterimi aşağıdaki gibi olacaktır.

Bu noktada aslında lojik kapımızın çalışma mantığı ise şöyle olacaktır. Eğer iki girişinde sinyal değeri “1” ise çıkışımız her zaman “0” olacaktır. Bunun en büyük nedenlerinden biri ise sondaki “DEĞİL” kapısıdır. Çünkü normalde girişler “1” değerine eşit olduğunda “VE” kapısının çıkışı her zaman 1 olacaktır ama sonrasında “DEĞİL” kapısı ile bu değer terslendiğinden ötürü maalesef bu durum tam tersi olmaktadır. Bu noktada her yazımızda da olduğu gibi gelin bu lojik kapımızın da matematiksel ifadesini öğrenelim. Bildiğimiz üzere mantıksal kapıların matematiksel gösterimine hâkim olmak, lojik devre analizi sırasında bize çok büyük bir avantaj sağlamaktadır.

Lojik kapımızın matematiksel ifadesini öğrendiğimize de göre artık yavaştan transistör vb. devre elemanları ile devremizi kurma vakti geldi. Bu sayede önceki yazılarda olduğu gibi lojik kapının çalışma mantığını biraz daha rahat kavramaktayız.

Devremizden de anlaşıldığı üzere 2 adet transistör, direnç vb. devre elemanları ile bu lojik kapımızın devresini kurmak mümkündür. Transistörleri (T1-T2) de görselde görmek mümkündür. Lojik kapı devremizi de kurduğumuza göre artık yavaştan mantıksal “VE DEĞİL” kapımızın doğruluk tablosunu inceleyebiliriz. Bu noktada bildiğimiz üzere en önemli rol oynayan şeylerden biri lojik kapımızın matematiksel ifadesi olacaktır. Onu iyi analiz ederek tablomuzu oluşturabiliriz.

Mantıksal “VE DEĞİL” kapımız da diğer lojik kapılarımız gibi entegre devrelere sahiptir. İşte öğrenmiş olduğunuz bu entegreler günümüzde yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Bu noktada yine TTL ve CMOS teknolojilerine karşımıza çıkmaktadırlar. O zaman gelin o entegreleri görelim:

TTL Lojik VE DEĞİL Kapısı Entegre Örnekleri

• 74LS00 Dörtlü 2 girişli
• 74LS10 Üçlü 3 girişli
• 74LS20 İkili 4 girişli
• 74LS30 Tekli 8 girişli

CMOS Lojik VE DEĞİL Kapısı Entegre Örnekleri

• CD4011 Dörtlü 2 girişli
• CD4023 Üçlü 3 girişli
• CD4012 İkili 4 girişli

7400 Dörtlü 2 girişli Mantıksal “VE DEĞİL” Kapı Entegresi

Lojik entegremize biraz detaylı baktığımızda aslında iç yapısını çok basit bir şekilde anlayabilmekteyiz. Bu noktada 7400 entegresinde 4 adet lojik kapımız bulunduğu görmekteyiz. Bu lojik kapılarımızı istediğimiz sinyali elde etmede kullanabiliriz.