555 Entegresi ile Rastgele LED Yakma Devresi Yapımı

Bir 555 zamanlayıcı entegre ve 4017 entegresi kullanarak bir rastgele LED yakma nasıl yapılacağına dair bir içerik hazırladık. Bu devre, dairesel bir LED çarkının işleyişini taklit eder.

LED çarkı, dairesel olarak düzenlenmiş belirli sayılardan oluşur ve devreyi çalıştıran her kişi, seçtiği herhangi bir sayının rastgele bir şekilde gelmesini bekler. Bir kişinin devrenin sol tarafında sağlanan bir çift dokunmatik kontağa dokunması gerekir. Ardından LED’ler bir süre döner ve rastgele bir sayıda durur. LED’in durduğu sayıyı bilen kişi oyunu kazanır.

Gerekli Malzemeler

  • 555 Zamanlayıcı Entegresi
  • 4017 Entegresi
  • PNP Transistör (Örneğin BC557)
  • 10 x LED
  • Dirençler: 330R, 10K, 2 x 3.3M, 10M
  • Kondansatörler: 1uF, 100n
  • Breadboard
  • Birkaç Breadboard Konnektörü
  • (5-12)V Güç Kaynağı

Devre Şeması

555 Entegresi ile Rastgele LED Yakma Devresi Yapımı rastgele led yakma

Çalışma Prensibi

Her iki dokunma için ayrılan tele de dokunduğunuzda:

1uF kapasitör, parmaktan geçen akım nedeniyle şarj olur. Bir kondansatör şarj olduğunda, pozitif terminalindeki voltaj, pozitif ray voltajına yaklaşır ve negatif terminalindeki voltaj, negatif ray voltajına yaklaşır. Ve kapasitörün negatif terminali, 10M’lik bir direnç üzerinden transistörün tabanına bağlandığından, transistörün tabanındaki voltaj daha çok negatif raya doğru olacaktır.

Transistör pnp tipindedir. Bu nedenle, tabanındaki voltaj negatife doğru daha fazlaysa, transistör polarlı hale gelir ve yayıcı ve toplayıcı pinleri arasında akım iletmeye başlar. Aksi halde aralarında akım geçmez. Bu nedenle, transistörün tabanındaki negatif voltaj ne kadar fazlaysa, emitör ve kollektör pinleri arasındaki iletkenlik o kadar fazla olacaktır.

555 zamanlayıcı entegre’nin yanında 100n kapasitörün bir terminali negatif raya, diğeri ise 10K direnç ve transistör aracılığıyla pozitif raya bağlanır. Ve bu 100n kapasitörün şarj veya deşarj olma hızı, 555 zamanlayıcı entegre’den çıkış kare dalga frekansını belirler. Transistörün iletkenliği arttığından, 100n kondansatör hızlı bir şekilde şarj edebilecek ve böylece 555 zamanlayıcı entegre’den çıkış dalgasının frekansı artacaktır.

555 zamanlayıcı entegre’nin çıkışı, 4017 entegre’nin saat girişine bağlanır. Ayrıca LED’lerin dönüş hızı, 555 zamanlayıcı entegre’den çıkış dalgasının frekansı ile aynı olan 4017 saat giriş sinyalinin frekansı ile doğru orantılıdır. Böylece LED’ler daha hızlı dönmeye başlar.

Parmağımızı telden kaldırdığımızda:

1uF kapasitör yavaşça boşalır, bu nedenle transistörün emitörü ve toplayıcısı arasındaki iletkenlik azalır, bu nedenle 100nF kondansatörün şarj olması giderek daha fazla zaman alır. Böylece 555 zamanlayıcı entegre’den çıkış frekansı artar ve sonuç olarak LED’lerin dönüş hızı düşer ve sonunda dururlar. (4017 entegre’nin saat girişindeki dalga frekansı, 555 zamanlayıcı entegre’den gelen çıkış dalgasının frekansı ile aynı olduğundan)

Diğer İyileştirmeler

Bu LED devresi aynı zamanda LED zar olarak da kullanılabilir. 10 yerine sadece 6 LED kullanmak için 4017 entegre’nin 7. çıkışını 10K direnç üzerinden reset pinine bağlayarak 4017 entegre’nin 7,8,9,10 çıkışlarını devre dışı bırakabilirsiniz. Böylece 7. çıkış açıldığında entegre’yi sıfırlar ve çıkış 1. LED’e geri döner.

Uygulamalar

Elektronik oyun devrelerinde
Rastgele sayı üreteci olarak
Dokunmatik sezgisel dekoratif aydınlatma olarak kullanılabilir.