Telsiz Nedir?

Telsiz, görevi itibariyle haberleşmeyi sağlayan kablosuz cihazdır. İletişim kurmasını sağlayan antenleri vardır. Belli frekans aralıklarında çalışır. İrtibat kuran telsizlerin, iletişim sağlaması için aynı frekans aralığında bulunulması gerekmektedir. Telsiz aynı zamanda alıcı-verici bir radyo olarak da nitelendirilebilir. Kabloya ihtiyaç olmaksızın, haberleşme radyo sinyalleri aracılığıyla sağlanır. Asıl radyo alıcılarından biraz da olsa farklıdır, cihaz yayın yapabilme özelliğine de sahiptir. Bu sebeple bazı ülkelerde, iki yönlü radyo olarak ifade edilir.

Telsiz cihazı, bir istasyonun gönderme yapması sırasında diğer istasyonun dinleme modunda olması şeklinde çalışır, genel çalışma prensibi budur. Bu olaya, simplex haberleşme adı verilir ve bu yöntemde her iki istasyon da aynı frekansta olmalıdır. İki istasyonun aynı anda konuşması prensibi ise farklı frekansları esas alan bir sistemdir ve duplex haberleşme adı verilir.

Telsizin İcadı

Telsiz ürünlerinin esaslı gelişimi kendisini 19.yüzyılın sonlarına doğru göstermektedir. Bu konudaki çalışmalar teorik olarak 1864’lü yıllarda başlamış, 1888 yılında bu deneysel bir çalışmaya dönüştürülmüş ve 1896 yılında ilk telsiz bağlantısı gerçekleştirilmiştir. Sosyal, siyasi, teknolojik, askeri ve benzeri her alanda devrimsel bir çalışma olan telsiz cihazları, geçmiş ile gelecek arasında derin bir fark yaratmıştır. Öyle ki 20. yüzyıl başları, bu bakımdan geçmişe hiç benzemeyecektir. Öncesinde hayali kurulması dahi imkânsız olan bu iletişim olanakları, 20. yüzyıl ve daha sonraları tüm insanlık için büyük kolaylık sağlamış, ilerleyen uygarlık için sağlam ve yadsınamaz bir basamak taşı olmuştur.

Haberleşmenin Gerçekleşmesi

Bir telsiz haberleşmesinin varlığından söz edebilmek için ayni frekanslarda çalışabilen, teknik özellikleri birbirinin ayni olan en az iki cihaz gereklidir. Haberleşme, verici konumundaki (gönderme yapan) cihazdan çıkarak kablo ve anten vasıtasıyla boşluğa yayılan elektromanyetik dalgaların, alici durumundaki cihazın anteni ve kablosu yoluyla alici cihaza (dinleme yapan) ulaşması şeklinde olur.

Lisanssız Telsiz Nedir ?

Lisanssız Telsiz adından da anlaşılacağı gibi herhangi bir lisans veya yıllık ödeme gerektirmeden satın alınabilen ve kullanılabilen telsiz cihazları veya sistemleridir. Yaygın olarak PMR 446 telsizler kullanılmaktadır. PMR446 telsizler 2 farklı tipte üretilmektedir. Konvansiyonel olanlar 446.000 – 446.100 MHz frekans aralığında 8 kanal, dPMR Dijital PMR telsizler 8 Kanal Konvansiyonel ve 16 kanal sayısal olmak üzere toplam 24 kanal içermektedir, özellikle yoğun kullanımın olduğu şehir merkezlerinde konvansiyonel sistemlerin yerini dijital lisanssız telsizlerin alması beklenmektedir.

 PMR446 telsizler 500 mW RF çıkış gücüne sahip ve kapalı alanlarda orta ölçekli tesislerin ihtiyacını görecek kapasiteye sahiptirler, kapalı alanlarda bina yapısı ve metal yoğunluğu haberleşme mesafesini etkilemektedir, açık alanlarda ise konuşma mesafeleri arazi şartlarına bağlı olarak teoride 3-20 Km mesafeye kadar çıkabilmektedir, 20 Km haberleşme için herhangi bir engel olmaması ve frekansın herhangi bir şekilde enterferansa maruz kalmamış olması şartı gerekmektedir. Pratikte Otel, Motel, Tatil Köyü, Fabrikalar, Güvenlik Şirketleri ve Maden Ocakları lisans gerektirmeyen sistemleri verimli olarak kullanabilmektedir, ancak çok güvenlik gerektiren telsiz haberleşmeleri için lisans gerektiren telsiz sistemleri kullanılması daha doğru bir yaklaşım olacaktır, profesyonel lisans gerektiren sistemlerde OKTH çözümleri büyük kolaylık sağlamaktadır. Lisanssız diğer telsiz sistemleri için KET yönetmeliği incelenebilir.

PMR Nedir?

PMR 446 kelimesi bir kısaltma olarak “Private Mobil Radio” kelimelerinin baş harflerini temsil etmektedir. Bir anlamda özel taşınabilir el telsizi de diyebiliriz. Genellikle PMR kelimesinin yanında kullanılan 446 sayısı ise bu el telsizlerinin belli ve sınırlı bir frekans aralığını (446.000 – 446.100 MHz.) kullandıkları içindir. Bu telsizler bulundukları ülkede izin verilmiş frekans ve güçlerde gönderme yapabilen, amatör telsizcilerin kullandığı el telsizlerle kıyaslandığında görece kısa mesafe erişimli ve sadece ses haberleşmesine yönelik olan alçak güçlü telsiz cihazlarıdır.

PMR Telsizde Lisans Gerekli midir?

Hayır, Türkiye’de PMR kullanmak için herhangi bir ruhsat gerekmemektedir. PMR’lar, birçok Avrupa ülkesinde serbest olarak kullanılmakta ve Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü (ETSI 300 296) spesifikasyonlarına uygun olarak üretilmekte olup, ülkemizde “T.C. Telekomünikasyon Kurumu Onaylı”dır. Ancak, Avrupa dışında kullanılmakta olan (Amerika, Kanada, Yeni Zelanda, ve Güney Afrika) telsizler ülkemizde satışı yapılan PMR telsizlerle aynı gibi gözükse de, bunlar değişik frekans ve kanallarda çalışmakta olup, Türkiye’de satışı ve kullanımı kanunen yasaktır. Türkiye’de kullanılmasına müsaade edilen bu maksatlı telsizlerin hepsi PMR sınıfındaki telsizlerdir ve çıkış gücü 500 mW olanların ithalatına yasal olarak müsaade edilmektedir. Bunlar T.C Telekomünikasyon Kurumu ’nun TGM-STK-001 yönetmeliğine uygun olarak UHF 446 MHz. frekans bandında çalışan modeller olarak sınırlandırılmışlardır.

PMR Görüşme Mesafesi

Bir telsizin görüşme mesafesi için anten çıkış gücü, anteni veya diğer başka özellikleri olacak şekilde sınırlamak mümkün değildir. Engeller, manyetik alanlar, binalar, tepeler, ufki görüş açısı veya yüksekliği gibi bir çok etken görüşme parametreleri değiştirmektedir. 0.5W lık en iyi çeken telsiz bile bir telsizin menzili ise coğrafi koşullara bağlı olarak değişir, en iyi şehir içi 3-5 km.’dir. Şehir dışı düzlük yollarda 20 -30 Km. mesafede diğer uzaktaki arkadaşınız ile de konuşabilirsiniz. Şehir içerisinde, bina, frekans kirliliği ve engellerin yoğunluğuna göre mesafe değişiklik göstermektedir.

Aktarıcı Sistemler Nedir? (Röle,Tekrarlayıcı)

VHF, UHF bantlarinda arazi sekilleri ve/veya istasyonlar arasi mesafe haberlesmeyi güçlestiren, bazen de imkansiz hale getiren faktörlerdir. Bu gibi durumlarda röle ya da aktarici istasyon denilen birtakim cihazlardan istifade edilir. Temel olarak bir röle cihazi yüksek kazançli bir anten, az kayipli bir anten kablosu, filtre ünitesi (duplekser), alici ve verici bölümler ile bunlarin kontrol ünitesinden meydana gelir. Alici ve verici frekanslari arasinda farklilik bulunan röle cihazlari filtre ünitesinin yardimiyla, alicisinin duydugu isaretleri ayni anda vericisinden güçlendirilmis olarak yayinlar. Özellikle haberleşme mesafesi sınırlı el cihazları uzak mesafelerle görüşme yapabilmenin tek yolu budur. Çünkü röle istasyonları genelde olabildiğince yüksek tepelere konumlandırılır. Bu sayede, birbirlerini doğrudan göremeyen cihazların haberleşebilmesi de mümkün olur. 

Röle istasyonu, gelen sinyali belirli bir frekanstan alır ve el cihazına kıyasla çoğunlukla daha güçlü olarak başka bir frekanstan yayınlar. Röle üzerinden haberleşecek cihazlar da alma (Rx) ve gönderme (Tx) için yine bu farklı frekansları kullanırlar. Tek farkı, alma frekansı olarak rölenin gönderme frekansını, gönderme frekansı olarak rölenin alma frekansını kullanmalarıdır. Büyük metropollerde aynı kanalda çalışan azami 8 adet röle birbirleriyle irtibatlandırılarak “link” lendirilebilir (birbirine bağlanmakta), böylece de “ölü bölge” sorunu en aza indirilmektedir. Bu tür röle düzenlerine “geniş alan röle” adı verilmektedir. Röleli sistemlerin bu özellikleri, rölelerin bulunduğu haberleşme kanalının öncelikle tercih görmesine neden olur. Ancak haberleşme trafiği yoğunluğunun artması bu sistemlerde ile görece daha uzun bir tıkanma tehlikesini gündeme getirir.

Rölenin konuldugu yerin yükseltisi ile dogru orantili olarak genis bir haberlesme alani alde edilmis olur. Iki telsiz cihazinin ayni frekanslari farkli oldugu ve aktarici bir sistemin yardimi olmadan yaptiklari görüsmeye “simplex” görüsme denir. Gönderme ve dinleme frekanslarinin farkli oldugu ve aktarici bir sistemin yardimiyla yapilan telsiz görüsmelerinde ise “semiduplex” görüsme denir. Semiduplex ve simplex haberlesmelerde telsiz cihazlarinin alici ve verici bölümleri ayni anda çalismazlar. Röle cihazlari ise full dupleks çalisan cihazlardir.

CTCSS Nedir?

67 Hz – 250 Hz arasi sesleri insan kulaginin duymamasindan hareketle telsiz haberlesmesinde kullanilan cihazlarin alicilarinin bu frekanslardaki isaretlerle kontrol edilmesidir.

Frekans Mantığı ve Farkları Nedir?

Telsiz frekansları planlanırken iki farklı  çalışma prensibi esas alınır. Bunların birincisi, iki telsizin doğrudan doğruya aynı frekans üzerinden haberleşmesidir. Bu türlü görüşmelere simpleks (yakın kanal görüşme) adı verilir. Bu türde görüşme, cihazların haberleşme menzili ile sınırlıdır. Sabit merkez telsizleri en uzak, araç cihazları orta ve el cihazları en kısa menzile sahip cihazlardır. Haberleşme menzili normalde bulunulan konumla doğrudan orantılı olmakla birlikte, genelde ufuk mesafesi ile sınırlıdır. Bazı  olumsuz koşullarda ve özellikle el telsizleri kullanıldığında, bu menzil bir kaç kilometreye kadar düşebilir. Yüksek konumlar ve açık alanlar avantajlıdır. Kısacası, bulunulan ortama koşut menzil farklılıkları  ve ulaşılamayan noktalar, ölü bölge türü sorunlar telsiz haberleşmesinin ayrılmaz parçasıdır.

İkinci tür telsiz haberleşmesi ise röle (ingilizce: repeater=tekrarlayıcı) adı verilen aktarma istasyonları aracılığıyla yapılan haberleşmedir. Özellikle haberleşme mesafesi sınırlı el cihazları uzak mesafelerle görüşme yapabilmenin tek yolu budur. Çünkü röle istasyonları genelde olabildiğince yüksek tepelere konumlandırılır. Bu sayede, birbirlerini doğrudan göremeyen cihazların haberleşebilmesi de mümkün olur. Röle istasyonu, gelen sinyali belirli bir frekanstan alır ve el cihazına kıyasla çoğunlukla daha güçlü olarak başka bir frekanstan yayınlar. Röle üzerinden haberleşecek cihazlar da alma (Rx) ve gönderme (Tx) için yine bu farklı frekansları kullanırlar. Tek farkı, alma frekansı olarak rölenin gönderme frekansını, gönderme frekansı olarak rölenin alma frekansını kullanmalarıdır.

Amatör Telsizcilik Nedir?

Amatör telsizci , kendi devletlerinin verdiği lisanslarla, yurt içi ve yurt dışı ile, kendilerine ayrılan frekans bandlarından birinden, izin verilen modülasyon tiplerinden herhangi birini kullanarak haberleşen ve bunu hobi olarak yapıp bundan hiçbir menfaat sağlamayan kişilere verilen addır. Amatör telsizcilik için, aynen sürücü belgelerinde olduğu gibi, bir belge alınması zorunluluğu bulunmaktadır. Bunun nedeni amatör telsiz istasyonu işletebilmek için belirli bir bilgi birikimi bulunmasının gerekliliğidir. Amatör telsiz operatöru olmak için temel elektronik, istasyon işletime bilgisi, kanun ve yönetmelikler gibi çeşitli konularda bilgi sahibi olmak gerekir. Amatör telsizcinin en iyi bilmesi gereken konulardan biri de bir doğal afetler ve olağanüstü durumlarda yapması gerekenlerdir. Tabi ki amatör telsizcilik sadece bu kadarla bitmemektedir.

Neden amatör telsizci olmak isteyeyim?

Amatör telsizci olursanız çevrenizle bir frekans üzerinden veya tekrarlayıcı istasyonlar sayesinde diğer amatörlerle mükemmel ve kesintisiz görüşmeler yapabilirsiniz. Uzun mesafeler arasında bilgisayarlar arası iletişim kurabilirsiniz hem de telefon faturanızı kabartmadan (Örneğin Paket Radyo, APRS, SSTV, Ekolink gibi olanaklarla Telsiz internet geçiş istasyonlarından tüm dünya ülkelerindeki başka amatör telsizciler ile aynı anda karşılıklı eşzamanlı sesle-görüntüyle-yazışmayla) haberleşebilirsiniz. Yörüngedeki uydular vasıtasıyla amatör telsizcilerle bağlantı kurmanız da mümkün.

Amatör Telsizci Belgesi Almak Ne Kadar Zordur?

Aslında o kadar da zor değil doğrusu. Türkiye’de iki sınıf ( A ve B ) Amatör telsizcilik belgesi için sınav yapılmaktadır. Bunlardan B sınıfı belge mors bilgisine gerek olmayan ve daha az puan ile alınabilecek olandır. Elektrik-Elektronik, Kanun-Yönetmelik ve istasyon işletmeciliği konularından gireceğiniz 3 yazılı, çoktan seçmeli sınavdan başarılı olmak kaydıyla B sınıfı belge almanız mümkündür. Sınava çalışmak için, çıkmış soruları çözmek oldukça verimli bir yöntemdir.

Peki A Sınıfı Amatör Belgesini Nasıl Alırım?

Bunun için B sınıfı için gerekli olanın üstünde puan almanız gerekiyor ve ayrıca ek olarak da mors bilmeniz lazım. Mors öğrenmek için en kolay yol, pek çok FTP alanında bulabileceğiniz mors öğreten programlardır. A sınıfı telsiz lisansının size sağlayacağı önemli bir avantaj ise hf ( high frequency ) kullanarak dünyanın çeşitli yerlerindeki çeşitli insanlarla konuşabilmeniz B sınıfı belge ile hf frekanslarını kendi istasyonunuzda kullanmanız mümkün değildir.

Sınav İçin Nereye Başvurmalıyım?

Kıyı Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından senede iki kez olmak üzere sınavlar düzenlenmektedir, başvuralar için e-devlet üzerinden forum doldurmanız yeterli devamında, cüzi miktarlarda harç bedeli yatırılıyor.

İlk Telsizim Nasıl Bir Şey Olmalı?

Eğer B sınıfı bir belge ile işe başlamak istiyorsanız satın alabileceğiniz bir Vhf el telsizi ile Türkiye’nin bütün büyük kentlerinde, diğer amatör telsizcilerle, simpleks veya aktarıcı telsizler (repeater)lar aracılığıyla bağlantı kurmanız mümkün ; ancak ileriyi düşünüp biraz daha masraf ederek Dual-Band denen VHF-UHF bandlarında çalışan bir cihaz almanız daha uygun olabilir. Türkiye’nin bir çok yerinde VHF ve UHF çok sayıda tekrarlayıcı çalışmaktadır.

Daha Fazlası

Bir başka enteresan ve yeni teknolojilerle iç içe konu da Packet-Radio ve APRS. Bir telsiz modemini kullanarak dünya çapında amatör telsiz ağı içersinde haberleşmeniz mümkün. Bunun birkaç yolu var biri hf üzerinden ulaşabileceğiniz bir başka Amatör Telsiz BBS’ üzerinden diğerleri ile haberleşmek ( eşzamanlı sohbet, elektronik posta, dosya transferi, vb. ). Bir başka şekli de internet kapılarını kullanmak.