Açık Kaynak Yazılım Nedir?

Günlük hayatımızda sıkça duyduğumuz “açık kaynak yazılım” tam olarak ne anlama geliyor? Yazılımcılar için bu kadar önemli bir kavram mı? Açık kaynak yazılım (OSS – Open Source Software), kaynak kodunun herkese açık olarak paylaşıldığı ve kullanıcıların bu kodu görme, değiştirme ve dağıtma özgürlüğüne sahip olduğu yazılımlardır. Kaynak kodu, bir yazılımın temelini oluşturan, onu nasıl çalıştığını belirleyen ve geliştiricilerin üzerinde çalıştığı koddur. Açık kaynak yazılımlar, bu kodun erişilebilir olduğu, isteyen herkesin inceleyebileceği, üzerinde değişiklik yapabileceği ve yeniden dağıtabileceği yazılımlar olarak tanımlanır.

“Açık kaynak kodlu yazılım” kavramı sıkça karşımıza çıkıyor. Android, Linux gibi yazılımların açık kaynak kodlu olduğunu biliyoruz. Peki açık kaynak kodlu tam olarak ne demek ve açık kaynaklı yazılımlar sizi gerçekten de ilgilendiriyor mu?

Programlar, yani .exe dosyaları, binlerce “kaynak kodu” satırından derlenmiştir. Programlama dilini bilmeyenler için fazlasıyla karışık görünebilecek bu kodlar, bir uygulama dosyası olarak “derlenir“. Derleme işleminden sonra artık kaynak koduna ihtiyaç duyulmaz.

Dolayısıyla “Spotify” gibi bir yazılımı çalıştırırken kaynak kodunu görmez, sadece ürünün son halini görürsünüz. Çoğumuz için bu zaten olması gereken şeydir. Açık kaynak kodlu yazılımlar ise kaynak kodlarıyla beraber yayınlanırlar. Geliştirici, bazen onları derleyip, kaynak kodlarının yanında bir uygulama dosyası da sunabilir. Bazı durumlarda ise derleme işi kullanıcıya bırakılır.

Açık kaynak kodlu yazılım, kaynak kodları herkese açık olan yazılımdır. Bunun anlamı, onun üzerinde herhangi bir değişiklik yaparak kendi sürümünüzü meydana getirebileceğinizdir.

Açık Kaynak Yazılım Kullanım Alanları

Açık kaynaklı yazılımlar, en küçüğünden cep telefonu, saat gibi gömülü sistemlerden, en büyüğünden süper bilgisayarlara, ev kullanıcılarından KOBİ’lere, kamu kurumlarından her türden okullara, tüm kurum ve bireylerin rahatça kullanabileceği, gereksinimlere göre basitleştirilebilen, sağlamlaştırılabilen, güçlendirilebilen yazılımlardır.

Açık Kaynak Yazılımın Avantajları

Kesinlikle en büyük avantajı yazılan uygulamadaki kodların incelenip, inceleyen kişinin tecrübe ve bilgi kazanmasıdır.

Açık kaynak kodlu yazılımlar güvenlik açısından da çok güvenilirdir. Kapalı kodlu bir yazılıma sadece programı yazanlar müdahale edebilir.Açık kodlu yazılımlarda ise iyi derecede kodlama bilen herkes bu koda müdahale edebildiği için virüslerle ve tehditlerle hemen başa çıkılabilir.

Diğer bir avantaj ise ekonomik yöndendir. Açık kaynak kodlu yazılımların çoğu ücretsizdir. Bu durumda gidip büyük miktarlarda para verip yazılımlar satın almak yerine karşılığı olan açık kaynak kodlu yazılımlar kullanılarak bu para bilişimin daha da gelişmesine kullanılabilir.

Günümüzde Açık Kaynak Yazılım

Açık kaynak kod yazılımlar, her alanda çözümler sunarak, yazılım tekellerine karşı tüketiciye seçenekler sunmaktadır. Almanya, İspanya, Meksika, Brezilya, Çin, Kore, Hindistan gibi birçok ülke, kamu kurumlarında açık kaynak kodlu yazılımlarının kullanımını benimsemiş ve bilgi toplumu stratejilerin bir parçası yapmışlardır. Avrupa Birliği, UNESCO, Dünya Bankası gibi kuruluşlar güvenlik ve tasarruf gibi gerekçelerle açık kaynak yazılımlarını önermektedir. Dünya üzerindeki hemen her ülke kendi gereksinimlerine göre açık kaynak kodlu bir Linux dağıtımı geliştirmiştir. Türkiye’de TÜBİTAK’ın girişimi ile bu yönde ULUDAĞ: Ulusal Dağıtım Projesi başlatılmış ve bir Linux dağıtımı olan Pardus Ulusal İşletim Sistemi hazırlanmıştır.

Açık kaynak kodlu yazılım toplulukları, şu görüşlerle  açık kaynak ortamlarını desteklemektedir : Açık kaynak kodlu yazılımlar  tasarruf ve güvenliğin ötesinde de bir ülke ekonomisi için önemlidir. Açık kaynak ortamları, teknoloji üretebilecek gençleri yetiştirmenin etkin yollarından  biridir. İthal hazır çözümler yerine, ülke insanına güvenmek, ona yatırım demektir.

Açık Kaynak Yazılımın 5 Öne Çıkan Özelliği

1. Özgürlük ve Esneklik: Açık kaynak yazılımlar, kullanıcıların yazılımı ihtiyaçlarına göre değiştirmesine olanak tanır. Bu sayede yazılım, özel ihtiyaçlara göre uyarlanabilir.
2. Topluluk Destekli Gelişim: Açık kaynak projeler genellikle geniş bir gönüllü geliştirici topluluğu tarafından geliştirilir. Topluluk katkıları sayesinde yazılım sürekli gelişir ve güncel kalır.
3. Şeffaflık: Açık kaynak kodu herkes tarafından görüntülenebilir olduğu için yazılımın nasıl çalıştığı tamamen açıktır. Bu, güvenlik konusunda şeffaflık sağlar ve arka planda gizli kodlar ya da güvenlik açıkları barındırma ihtimalini azaltır.
4. Güvenlik: Kaynak kodu herkese açık olduğu için, güvenlik açıkları daha hızlı tespit edilebilir ve düzeltilebilir. Bu durum, daha güvenilir yazılımlar oluşturulmasını sağlar.
5. Maliyet Etkinlik: Genellikle ücretsizdir ve lisans maliyetleri olmadığından, özellikle küçük işletmeler ve bireysel kullanıcılar için ekonomik bir çözüm sunar.

Bazı popüler açık kaynak yazılımlara örnek olarak, Linux (işletim sistemi), WordPress (içerik yönetim sistemi), GIMP (görsel düzenleme yazılımı), ve Apache (web sunucusu) verilebilir. Açık kaynak yazılımlar sayesinde birçok kişi bilgiye daha erişilebilir bir şekilde ulaşmakta ve teknolojiye katkı sağlayabilmektedir.