Proteus 1001: LDR ve PTC Kullanımı
Proteus serimize kaldığımız yerden devam ediyoruz. Bir önceki yazılarımızda Proteus’un ne olduğundan, nasıl kullanıldığından ve hatta bununla ilgili birkaç örnek devre yapmıştık. Şimdilik AC, DC kavramlarından röle ve transistöre kadar birçok konu hakkında yazılar yazdık. Kullanımlarını öğrendik. Sıradaki konumuz ise, sırası ile LDR ve PTC devre elemanlarının nasıl kullanıldığı ile ilgili olacaktır. İlk önce ne olduklarını öğreneceğiz. Bazı kritik bilgileri öğrendikten sonra artık Proteus üzerinde simülasyona geçebiliriz.
Transistör Nedir?
Transistör kavramını çok daha detaylı incelediğimiz bir yazımız zaten vardı. Burada onun hakkında bilgi vermemin sebebi, bugün ki devrelerde transistör elemanlarını kullanacağımızdan dolayıdır. O zaman transistör kavramına artık geçebiliriz. Girişine uygulanan sinyalleri yükselterek akım ve gerilim kazancı sağlayan yarı iletken bir devre elemanlarıdır. Devrelerde birden fazla kullanım sebebi vardır. Bunlardan biri anahtarlama, diğeri ise yükselteçtir. İki ucu arasında akımın geçmesinin sağlamasının sebebi ise base ucuna verilen tetikleme akımı ile gerçekleşmektedir.
LDR Nedir?
Bildiğimiz gibi günlük hayatta, elektronikten tutun bir sürü noktada direnç kavramı karşımıza çıkmaktadır. Elektronikte direncin kelime anlamı ise elektrik akımına karşı gösterilen zorluktur. Dirençler kendi içinde sabit direnç, ayarlı direnç, bağımlı direnç gibi gruplara ayrılmaktadır. LDR devre elemanı ise bu başlıklardan bağımlı direncin içine girmektedir. Işığa bağlı direnç veya foto direnç olarak da adlandırılabilmektedir. LDR’ler aydınlıkta AZ direnç, karanlıkta YÜKSEK direnç göstermektedirler. Sembolleri aşağıdaki gibidir.
PTC Nedir?
PTC yine bildiğimiz gibi bir bağımlı direnç çeşididir. PTC devre elemanına aynı zamanda Sıcaklıkla direnci artan termistör de denilmektedir. Temas edilen yüzeyden tutun, bulunduğu ortama kadar onu etkileyebilecek bir sürü ortam bulunmaktadır. Direncinin değişim grafiği, ısıyla doğru orantılıdır.
LDR Uygulaması
Bugünkü LDR uygulamasında bildiğimiz gibi ışığa bağlı olarak LED parlaklığını kontrol edeceğimiz bir uygulama tasarlayacağız. Zaten çalışma mantığını artık az çok birliyoruz. LDR üzerine gelen ışık arttıkça direnci azalmakta. Işık azaldıkça direnimiz artmaktadır. Bu durumu da en iyi LDR ve transistör ikilisini kullanarak elde edebiliriz. LDR’nin direnç değişimini kullanarak, transistörün base ucundaki akım değeri ile oynayabiliriz.
Gerekli Malzemeler
- Batarya
- LDR
- BC547
- LED
- 120K Direnç ve 470 Ohm Direnç

Uygulama
İlk olarak bataryamızın yerleştirilmesi ile başlıyoruz. Devamında 470 ohm direnç ile LED’in yerleştirilmesini sağlıyoruz. Sonrasında bildiğimiz gibi collector ucuna ledimizi bağlıyoruz. Base ucuna gerekli tetikleme akımını sağlamak için 120K dirençle birlikte bataryadan bağlantı saylıyoruz. Hemen 120K direncin sonrasından paralel bağlantı ile LDR’mizi bağlayıp Bataryamızın eksisi ile birleştiriyoruz. Bu sayede LDR aydınlık ortama girince, direnç azalacağından dolayı, BC547’nin base ucundan akım geçmeyecektir. Devre tamamlanamayacağından LED yanmayacaktır. Ortam ışık şiddetine bağlı olarak transistörden geçen akım değişecektir. Bu da ışığın şiddetini değiştirecektir.


PTC Uygulaması
Bugün ki PTC uygulamamızda ise PTC kullanarak röle kontrolü yapacağız. Bu sayede Rölenin anahtarlama olarak kullanılma özelliğini de kullanarak ampul yakacağımız bir devre yapacağız. Bu sayede hem PTC kulanımını öğreneceğiz. Hem de rölenin kullanımını da pekiştirmiş olacağız.
Gerekli Malzemeler
- AC Kaynak
- DC Kaynak
- PTC
- Röle
- Ampul
- BC547
- Direnç

Uygulama
İlk olarak PTC’nin ve hemen devamında olan transistörün yerleştirilmesini sağlıyoruz. Direnç değerlerini elemanlara göre ayarlıyoruz ki sıkıntı yaşamayalım. Mesela, transistörün base bacağına 10k’lık bir direnç bağlıyoruz. Ardından o transistörün collector bacağını bir sonraki transistörün base bacağına bağlıyoruz. Bu sayede ptc’nin direnç değerine bağlı olarak röleye bağlı olan transistörün iletimini kontrol edebiliyoruz. Bu durumda ampulün parlaklığını kontrol etmemizi sağlıyor. Ampule de enerjiyi tabii ki AC kaynak ile sağlıyoruz.


Gördüğünüz gibi bugün direnç çeşitlerinden olan iki önemli devre elemanının ne olduğunu ve nasıl kullanıldığını öğrendik. Bu sayede adım adım çok daha önemli ve karmaşık devreleri kendi başımıza kurabilir bir hale geleceğiz. Her zaman dediğimiz gibi önemli olan istemek ve bunun için çok çalışmak.