Alternatif Akım (AC) vs Doğru Akım (DC) Nedir?
Elektrik akımı Doğru Akım ve Alternatif Akım olarak ikiye ayrılır. Bunların ne olduğundan bahsetmeden önce elektrik akımının ne olduğu, nasıl oluştuğunu anımsayalım:
Bünyesinde serbest elektron bulunduran maddelerin üzerine bir gerilim (kuvvet) uygulanması ile elektronlar hareket etme başlar. Elektronların elektriksel olarak negatif bölgeden pozitif bölgeye hareket etmesi ile de “akım” dediğimiz olay meydana gelmektedir.
Doğru akım (DA veya ingilizce ifadesi Direct Current, DC) elektrik yüklerinin yüksek potansiyelden alçak potansiyele doğru sabit olarak akmasıdır. Bu akımın yönü değişmese de şiddeti değişebilir.
Doğru akım şu kaynaklarla üretilebilir:
- Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisi dönüştüren araçlara pillerden,
- Akümülatörlerden,
- Alternatif akım elektrik enerjisini DC elektrik enerjisine çeviren dinamo isimli araçlardan,
- Güneş panellerinden.
Alternatif Akım (AA veya İngilizce ifadesi Alternating Current, AC), genliği ve yönü periyodik olarak değişen elektriksel akımdır. Bu akım türünde en çok kullanılan dalga türü sinüs dalgasıdır. Farklı uygulamalarda üçgen ve kare gibi değişik dalga biçimleri de kullanılmaktadır. Bütün dalgalar birbirlerine elektronik devreler aracılığı ile çevrilebilir. Bu çevrimler kondansatör, diyotlar, röleler devre elemanlarıyla gerçekleştirilir.
Alternatör olarak bilinen cihazlar sayesinde alternatif akım üretilmektedir. Alternatörler, alternatif akım üretmek için tasarlanmış elektrik jeneratörünün özel türüdür. Alternatörlerde bulunan manyetik alan içerisinde tel çerçeve döndürülür. Bir tam tur dönüş yani 360 derecelik dönüş yapması için geçen süre T olarak adlandırılır. Tel manyetik alanın içerisinde döner ve bu sayede gerilim akım dönüşümüne girerek alternatif akım üretilir.
Alternatif akım tiplerinden çok kullanılanlar şunlardır;
- Bir fazlı AC: Bu, en sık rastlanan alternatif akım enerjisidir. Evlerde kullanılan şekliye 60 Hz’lik frekans (ABD) ve 110-20 voltluk gerilimdir.
- 120/240 VAC: Bir üçüncü iletkeni ortak kullanan iki adet faz hattını göstermektedir. Her bir faz ile ortak iletken arasında 120
(120 VAC) ve fazlar arasında ise 240 volt alternatif gerilim (240 VAC) vardır. Fazlar arasındaki fark ise 180° dir. - 120/280 VAC: 120/240 VAC ile aynıdır; ancak burada iki faz arasındaki açı 120°’dir. Dolayısıyla iki faz arasındaki bileşke gerilimi 280 volt olur.
- 220 VAC veya 240 VAC: 120/240 VAC sistemin iki adet fazını gösterir. Tek kullanılan 220 ve 240 kodları ise, genel olarak ortak iletkenin hiç kullanılmadığını anlamına gelir.
- 208 VAC: 120/208 VAC sisteminin iki adet fazını gösterir. 208 kodunun tek kullanılması hali ise, genel olarak ortak iletkenin kullanılmadığı anlamına gelir.
- İki fazlı: Aslında, tam olarak doğru olmayan bu terim, üç fazlı bir sistemde bulunan fazların ikisini kullanan bir enerji şebekesini tanımlamak için kullanılır.
- Üç fazlı: Üç adet fazı bulunan bir enerji sistemidir. Burada her bir iletkenin arasındaki gerilim fazları farkı 120’şer derece olarak eşit bölünmüştür.
DC Mi Yoksa AC Mi?
sayesinde doğru akım mı yoksa alternatif akım mı sorusuna cevap bulunmuştur. Westinghouse firmasının kurucus George Westinghouse ile Nikola Tesla, elektrik iletimi için alternatif akımın tercih edilmesini öne sürerken Thomas Edison, doğru akımın savunucusuydu. Edison’ un savunma çabaları yetersiz kalıp Nikola Tesla’ ya boyun eğmek zorunda kalmıştı. O günden bugüne gelecek olursak alternatif akımlı şebekeler, tüm dünyada elektrik enerjisinin iletimine hakim olmuştur. Böyle bir sonucun tabi ki nedenleri olmalıdır. Transformatörler sayesinde alternatif akım istenilen herhangi bir değere kolayca ayarlanabilir; ayrıca alternatif akım, birbirine entegre güç şebekelerinin geliştirilmesini imkan sağlayabilmektedir.
İKİSİNİ DE DENE TARAFINI SEÇ
