Özel YA DA (XOR) Kapısı / Exclusive-OR Gate

Mantıksal Kapılar Serisi
Dijital Mantıksal KapılarMantıksal VE DEĞİL (NAND) KapısıDijital Tampon Kapısı
Mantıksal VE (AND) KapısıMantıksal YA DA DEĞİL (NOR) KapısıMantık Kapıları Özet
Mantıksal YA DA (OR) KapısıÖzel YA DA DEĞİL (XNOR) KapısıPull-up Direnci
Mantıksal DEĞİL (NOT) KapısıÖzel YA DA (XOR) Kapısı

Önceki yazılarımızda dijital elektronikte sıklıkla kullanılan 3 temel lojik kapıyı öğrendik. Bu kapılar sırasıyla “VE” Kapısı, “YA DA” Kapısı ve “DEĞİL” Kapılarıydı fakat bu kapılar öğrendiğimiz lojik kapıların tamamı değildi. Hemen sonrasında bu temel lojik kapıları kullanarak “VE DEĞİL” ve “YA DA DEĞİL” adlı iki farklı lojik kapıyı daha elde etmenin mümkün olduğunu öğrendik. Bu kapılar sayesinde genel anlamda istediğimiz lojik devrelerimizi kurabiliriz.
Ancak bazı zamanlarda farklı lojik durumlara ihtiyacımız olmaktadır. Bu durumda aslında tam olarak temel bir lojik kapı sayılmasalar da temel 3 lojik kapının birleşimiyle oluşabilmektedirler. Bu kapılara da sırasıyla:
• Özel YA DA DEĞİL (XNOR)
• Özel YA DA (XOR)
Kapılarıdır. Bu kapıları da yeri geldiğinde kullanmaktayız. Bu tamamen kullanacak kişinin ihtiyacına göre şekillenmektedir. Bugünkü yazımızda da mantıksal “ÖZEL YA DA” kapısını öğreneceğiz. O zaman gelin yazımıza bu lojik kapımızın matematiksel ifadesini öğrenerek başlayalım.
Özel YA DA (XOR) Kapısı / Exclusive-OR Gate özel veya kapısı,özel veya kapısı doğruluk tablosu,özel veya kapısı elektrik eşdeğer devresi,özel veya kapısı sembolü,özel veya kapısı çıkış ifadesi
Denklemimize baktığımızda aslında ilk başta biraz karışık gelebilir ama aslında bu durum böyle değildir. İfadeyi biraz daha incelediğimizde aslında birkaç temel lojik kapının izlerini görebilmekteyiz. Aslında matematiksel ifadeye bu yandan bakarsak denklemi kavramak daha kolay olacaktır.
Özel YA DA (XOR) Kapısı / Exclusive-OR Gate özel veya kapısı,özel veya kapısı doğruluk tablosu,özel veya kapısı elektrik eşdeğer devresi,özel veya kapısı sembolü,özel veya kapısı çıkış ifadesi
Devre şemamızı detaylıca incelediğimizde, aslında 3 farklı lojik kapının birleşimini görmekteyiz. Bunlar sırasıyla “YA DA”, “VE” ve “VE DEĞİL” kapılarıdır. Geçtiğimiz yazılarda bu kapıları da detaylıca incelediğimiz için aslında bu lojik kapımızın matematiksel ifadesini rahatça anlayabiliyoruz. Bu noktada işlediğimiz bu önemli konuları daha iyi anlayabilmek için önceki yazılarımızı incelemenizi öneriyoruz.Devremizin de işleyişini anladığımıza göre artık yavaştan doğruluk tablomuzu görebiliriz. İleride daha komplike lojik devreler kurduğumuz zamanlarda, bu doğruluk tablolarına olan hakimiyetimiz bize çok yardım sağlayacaktır. Bu noktada matematiksel ifademizi inceleyerek bu tablomuzu doldurabiliriz.
Özel YA DA (XOR) Kapısı / Exclusive-OR Gate özel veya kapısı,özel veya kapısı doğruluk tablosu,özel veya kapısı elektrik eşdeğer devresi,özel veya kapısı sembolü,özel veya kapısı çıkış ifadesi
Doğruluk tablomuzu da öğrendiğimize göre artık yavaştan günümüzde kullanılmakta olan mantıksal “ÖZEL YA DA DEĞİL” kapı entegrelerini inceleyebiliriz. XOR lojik kapıları bazı durumlarda Tam veya Yarı Toplayıcı vb. bir sürü devrede karşımıza çıkabilmektedir. Bu sebepten ötürü bu entegre devreler hakkında bilgi sahibi olmak çok önem arz etmektedir.
Hem bu entegreleri öğrendikçe teoriden pratiğe geçiş sırasında çok daha rahat edebiliriz. Bu entegrelerden bazıları ilk yazımızda da belirttiğimiz gibi TTL veya CMOS gibi teknolojilerden oluşmaktadır. Bunların her ikisine de örnek vermek gerekirse:

TTL Lojik XOR Kapısı Entegre Örnekleri

• 74LS86 Dörtlü 2 Girişli

CMOS Lojik XOR Kapısı Entegre Örnekleri

• CD4030 Dörtlü 2 GirişliArtık günümüzde kullanılan entegrelere de biraz hâkim olduktan sonra en son olarak her zaman olduğu gibi bir entegremizin iç yapısına kısaca bakabiliriz. Bu sayede konuyu daha iyi pekiştirmiş olacağız.
Özel YA DA (XOR) Kapısı / Exclusive-OR Gate özel veya kapısı,özel veya kapısı doğruluk tablosu,özel veya kapısı elektrik eşdeğer devresi,özel veya kapısı sembolü,özel veya kapısı çıkış ifadesi
Yukarıdaki görselden de anlaşıldığı üzere entegremiz 4 adet “ÖZEL YA DA” lojik kapısına sahiptir. Bu durum da bize özgün devreler kurarken çok yardımcı olmaktadır. Bu noktada asla unutmamalıyız ki lojik kapı çeşitleri aslında çok fazladır. Ancak buradaki en kritik şeylerden biri projelerimizde hangi kapıları kullanmamız gerektiği bilgisidir. İşte bu bilgiye tecrübemiz arttıkça rahatça erişebileceğiz.