Mantıksal YA DA DEĞİL (NOR) Kapısı / Logic NOR Gate

Lojik kapılar, dijital elektronikte çok önemli bir yere sahiptir. Özellikle günümüz elektronik devrelerinde entegre olarak yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Mantıksal “YA DA DEĞİL” kapımızın girişleri “0” olduğu durumlarda lojik kapımızın çıkışı “1” olmaktadır. Bütün bu süreci daha rahat anlamak için gelin lojik kapımızın aslında nelerden oluştuğunu görelim. Bu sayede devre analizimizi çok daha verimli geçirebiliriz. Bu noktada karşımıza “YA DA” ve “DEĞİL” lojik kapıları çıkmaktadır. Gelin devreyi görelim:

Devremize baktığımızda aslında görebiliriz ki 2 çeşit lojik kapının bir araya gelmesinden oluşmaktadır. Bu durum tabii ki lojik kapımızın çıkış sinyalini alırken de karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada konumuza ilk olarak mantıksal “YA DA DEĞİL” kapısının matematiksel ifadesini öğrenerek başlayalım.

Bu noktada denklemimize baktığımızda aslında doğruluk tablosunu çıkarmak mümkündür. Aslında yazılarımıza bu düzenle gitmemizin de en büyük sebeplerinden biri budur. Hem konuyu kavraması kolay oluyor hem de kendi devremizi oluştururken analizini yapması kolaylaşıyor. Tabii ki bu denklem analizini daha iyi yapmak için diğer lojik kapı yazılarımıza hâkim olmanız gerekmektedir.
Denklemimizi de öğrendiğimize göre artık yavaştan konumuzun detaylarına girebiliriz. Bu noktada bir önceki yazılarımızda olduğu gibi bu yazımızda da transistör gibi basit devre elemanlarıyla basit “YA DA DEĞİL” lojik kapı devresi kurabiliriz. Bu sayede aslında lojik kapımızın iç yapısına hâkim olmuş olacağız. Hemen sonrasında ise zaten konuya hakimiyetimiz arttığı için doğruluk tablomuzu inceleyerek devam edebiliriz. Bu bize ileri seviye lojik kapı devrelerinin analizinde yardımcı olacaktır.

Bu devremizde de gördüğünüz gibi T1 ve T2 transistörlerini ve belli başlı birkaç direnç kullanmaktayız. Aslında lojik kapı devrelerini kurmak bu kadar kolay. Basit mantıksal “YA DA DEĞİL” kapı devresini kurmayı öğrendiğimize göre artık yavaştan doğruluk tablomuzu çıkarmaya geçebiliriz. Bu noktada aslında hem kurduğumuz devreyi incelersek hem de öğrenmiş olduğumuz matematiksel ifadeyi incelersek, eminim ki bu doğruluk tablosunu yapmak o kadar da zor olmayacaktır. O zaman gelin tablomuza bakalım:

Gördüğünüz gibi tablomuz aslında bu kadar basittir. Bunun çıkarımını yapmaksa bir o kadar kolaydır. Buna örnek vermek gerekirse:
Normal bir “YA DA” devresinde çıktımız girişlerin ikisi de “0” olduğunda “0” olmaktadır. Ancak bu devremizde çıktımız hemen sonrasında mantıksal “DEĞİL” kapısı aracılığıyla terslendiği için aynı giriş durumlarında bu kapımızın çıktısı “1” olmaktadır. Aslında bu mantığı kavramak bu kadar kolaydır.
Tablomuzu da incelediğimize göre artık yavaştan günümüzde kullanılmakta olan “YA DA DEĞİL” lojik kapı entegrelerini inceleyebiliriz. Bu sayede teorikten pratiğe geçiş sırasında daha fazla konuya hâkim olacağız. Bu da bize hem hız hem de daha iyi performans sağlayacaktır.

TTL Lojik VE DEĞİL Kapısı Entegre Örnekleri​

• 74LS02 Dörtlü 2 Girişli
• 74LS27 Üçlü 3 Girişli
• 74LS260 İkili 4 Girişli

CMOS Lojik VE DEĞİL Kapısı Entegre Örnekleri

• CD4001 Dörtlü 2 Girişli
• CD4025 Üçlü 3 Girişli
• CD4002 İkili 4 Girişli

7402 Dörtlü 2 Girişli YA DA DEĞİL Entegresi

Günümüzde yoğun bir şekilde kullanılan entegreleri de öğrendiğimize göre artık yavaştan bu yazımızın da sonuna gelebiliriz. Bu noktada biliyoruz ki yapabileceğimiz en güzel şey öğrendiğimiz konuları bolca tekrar etmek olacaktır.